Podstawowe informacje

Współczesna psychiatria stara się całościowo patrzeć na problemy psychiczne, uwzględniając zarówno biologiczne, jak i psychologiczne ich podłoże.

Podkreśla się istnienie predyspozycji, na które składają się czynniki genetyczne, zmiany biologiczne w ośrodkowym układzie nerwowym oraz rozwój osobowości człowieka.

Jeżeli na te predyspozycje nałożą się czynniki obciążające takie, jak wydarzenia związane z ostrym lub przewlekłym stresem, doświadczenia traumatyczne, poważne schorzenia somatyczne lub urazy, może dojść do wyzwolenia choroby psychicznej lub innych zaburzeń. To, w jaki sposób choroba się uzewnętrzni, jest zawsze sprawą indywidualną.

Wyróżniamy tutaj zaburzenia o charakterze psychotycznym, dotyczącym takich funkcji psychicznych, jak odbieranie rzeczywistości i myślenie oraz zaburzenia nastroju, czyli nieprawidłowe doświadczanie emocji.

Dosyć częste są również zaburzenia lękowe, zwane także nerwicowymi, pośród których można wyróżnić zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne, potocznie określane mianem nerwicy natręctw.

Kolejne problemy ze zdrowiem psychicznym to zaburzenia związane ze stresem, zaburzenia odżywiania, kontroli impulsów czy uzależnienia.

Nastrój jest związany z przeżywaniem emocji. Każdy człowiek ma różne stany emocjonalne, do których należy smutek i radość. U osoby zdrowej oscylują one jednak w takich granicach, że nie są źródłem cierpienia, ani nie zaburzają jej społecznego funkcjonowania. W przypadku chorób dotyczących zaburzeń nastroju pojawiają się nasilone, niemożliwe do skontrolowania stany emocjonalne, wymagające specjalistycznego leczenia.

Obniżenie nastroju nie jest jedynym kryterium do zdiagnozowania depresji. Obok niego muszą wystąpić jeszcze inne elementy takie, jak np. brak zainteresowania wykonywanymi czynnościami i wydarzeniami w najbliższym otoczeniu, zmniejszona aktywność ruchowa, zaburzenia snu (zarówno płytki, krótki i nieregularny sen, jak i potrzeba nadmiernie długiego wypoczynku), uczucie ciągłego zmęczenia, utrata lub, rzadziej, wzmożenie apetytu, zaś w bardziej nasilonej postaci nawracające myśli samobójcze.

Stwierdzenie choroby możliwe jest wtedy, gdy zespół takich objawów utrzymuje się przez ok. 2 tygodnie.

W ostatnich latach na depresję zapada coraz większa liczba osób. Szacuje się, że obecnie cierpi na nią kilka procent społeczeństwa w różnym wieku. W równym stopniu dotyczy to zarówno mężczyzn, jak i kobiet.

Najłagodniejszą postacią depresji jest epizod depresyjny. Do pełnego wyleczenia może wtedy wystarczyć nawet tylko kilka miesięcy. Zdarza się jednak, że depresja przyjmuje postać choroby nawracającej – wymaga wtedy znacznie dłuższego, nawet kilkuletniego postępowania terapeutycznego.

W leczeniu depresji stosuje się przede wszystkim farmakoterapię – zaleca się przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych o różnych mechanizmach działania. Leczenie farmakologiczne, jest wprawdzie długotrwałe, ale zazwyczaj przynosi dobre wyniki, powoduje wyraźne uwolnienie się pacjenta od dolegliwości lub ich znaczące złagodzenie. Pierwsze efekty działania leków mogą być widoczne już po około 2 tygodniach ich zażywania, jednak zazwyczaj potrzeba ok. 4-6 tygodni, aby odczuć bardziej zdecydowaną poprawę. Nie należy obawiać się działania leków przeciwdepresyjnych, obecnie dysponujemy różnymi, nowoczesnymi środkami, które są też dobrze tolerowane, czyli mają stosunkowo niewiele objawów ubocznych.

Bardziej nasilone epizody depresyjne, szczególnie te wiążące się z sytuacjami zagrażającymi życiu pacjenta,  wymagają hospitalizacji w oddziale psychiatrycznym.

Ważnym elementem uzupełniającym leczenie depresji jest także psychoterapia, prowadzona najczęściej w nurcie poznawczo-behawioralnym lub interpersonalnym oraz psychoedukacja na temat zaburzeń nastroju.

Depresji nie można lekceważyć, gdyż nieleczona może prowadzić nawet do poważnych konsekwencji, włącznie z samobójstwem. Niezwykle istotna jest rola osób z otoczenia, które w razie podejrzenia tego problemu u kogoś bliskiego, powinny zasięgnąć porady profesjonalistów, którzy pomogą ukierunkować dalsze postępowanie.

Choroba afektywna dwubiegunowa to także choroba z kręgu zaburzeń nastroju. Osoba nią dotknięta, poza okresami depresyjnymi, ze smutkiem i wycofaniem społecznym, miewa okresy o skrajnie odmiennym charakterze: niespodziewanie pojawia się bardzo dobre samopoczucie, radość, optymistyczna (często nadmiernie) ocena rzeczywistości, przypływu energii życiowej, znacznie wzmożona aktywności społecznej. Mówimy wtedy o manii albo stanie maniakalnym. Stan taki nie jest także prawidłowy, może wiązać się z podejmowaniem nierozsądnych działań, decyzji, których w przyszłości będzie się żałować, przejawianiem niedostosowanych zachowań, których w przyszłości będzie się wstydzić. Znacznie nasilone objawy zespołu maniakalnego to stan silnego, chaotycznego i bezproduktywnego pobudzenia, któremu towarzyszy rozdrażnienie, nierzadko też zachowania agresywne. Wymaga on leczenia w warunkach szpitalnych.

Psychoza to jeden z poważniejszych problemów psychicznych. To bardzo szeroki termin, który określa różne stany chorobowe. W skrócie: to stan umysłu, w którym zaburzone jest postrzeganie rzeczywistości przez człowieka oraz jego myślenie. Dominują tutaj takie objawy jak urojenia i omamy. Diagnozę postawić może jedynie wykwalifikowany lekarz psychiatra. Jest to choroba o zróżnicowanym przebiegu, może mieć charakter ostry, pojawić się w ciągu kilku dni i po przebytym leczeniu już nigdy nie powrócić. Nierzadko jednak mamy do czynienia z postacią przewlekłą, której leczenie trwa nawet kilkanaście lat, zdarza się też, że chory musi przyjmować leki do końca życia. Leczenie farmakologiczne, połączone z psychoterapią, psychoedukacją oraz innymi oddziaływaniami rehabilitacyjnymi, może przynieść najlepsze efekty terapeutyczne – doprowadzić do pełnego zdrowia albo przynajmniej przynieść znacząca poprawę samopoczucia.  .

Więcej na temat samej choroby oraz procesu leczenia TUTAJ

Członkowie rodziny osoby chorującej na schizofrenię muszą być przede wszystkim świadomi faktu, że jest to poważne i złożone zaburzenie, z tendencją do nawrotów, w związku z czym leczenie powinno być procesem długotrwałym i kompleksowym.

Bardzo często leczenie schizofrenii rozpoczyna się od pobytu w szpitalu. Hospitalizacja początkowo odbywa się w zamkniętych oddziałach całodobowych i trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Wówczas udaje się zredukować lub wyeliminować objawy wytwórcze (takie, jak m.in. omamy czy urojenia). Po tym okresie zazwyczaj wymagana jest kontynuacja leczenia w oddziale rehabilitacyjnym (stacjonarnym lub dziennym), której celem jest zapobieganie nawrotom choroby, edukacja pacjenta w zakresie zaburzenia oraz nabywanie przez niego umiejętności radzenia sobie z objawami chorobowymi.

W trakcie leczenia nawiązywane są także kontakty z rodziną pacjenta, aby przygotować ją do radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych, na które wpływa choroba jednego z członków rodziny.

W naszym Szpitalu prowadzimy spotkania dla rodzin o charakterze psychoedukacyjnym i wspierającym, których zadaniem jest przekazywanie wiedzy z zakresu psychozy oraz nabieranie umiejętności radzenia sobie z chorobą najbliższej osoby.

Spotkania odbywają się  w następujących terminach:

• pierwszy czwartek miesiąca, godzina 17:00, Oddział Rehabilitacji IV A, spotkanie prowadzą: dr Ewa Radwańska, mgr Elżbieta Strząska
• ostatni czwartek miesiąca, godzina 17:00, Oddział Dzienny, spotkanie prowadzi mgr Joanna Watras

Część rodzin pacjentów chorujących głównie na schizofrenię, objęta jest opieką przez Zespół Leczenia Środowiskowego naszej placówki. Jest to forma pomocy, w której terapeuci udają się do domów pacjentów tych osób, które ze względu na stan psychiczny mają trudności z systematycznym stawianiem się do poradni.

Ponadto rodzina osoby chorej może liczyć na wsparcie naszych specjalistów – zarówno psychologów, jak i psychiatrów, przyjmujących w Poradni.

Utrata pamięci (czyli amnezja) to objaw, który może mieć zróżnicowany przebieg (krótkotrwały, przejściowy lub postępujący, trwały), może również pojawić się w wyniku działania różnorodnych czynników. Mechaniczny uraz mózgu (np. podczas wypadku samochodowego), działanie różnych substancji toksycznych na ośrodkowy układ nerwowy (w tym także alkoholu), choroba powodująca uszkodzenie tego narządu np.  zapalenie mózgu, udar mózgu, nowotwór ośrodkowego układu nerwowego, to przykładowe przyczyny skutkujące mniej lub bardziej nasilonymi zaburzeniami funkcji poznawczych, do których należy pamięć. Zaburzenia mogą także wystąpić w wyniku zadziałania silnych bodźców psychologicznych, traumatycznych.

Najczęściej jednak o zaburzeniach pamięci mówimy w kontekście tak zwanych chorób otępiennych, które objawiają się zazwyczaj u osób w starszym, podeszłym wieku, mają charakter postępujący, czasem trudno uchwycić moment, kiedy się pojawiły. W mózgu takiej osoby następuje stopniowa utrata zdrowej tkanki mózgowej, która jest zastępowana tkanką niepełnowartościową. Mówimy wtedy o chorobach mózgu pierwotnie zwyrodnieniowych, do których należy np.: otępienie w przebiegu choroby Alzheimera, Parkinsona, otępienie z ciałkami Lewy’ego. W przypadku podejrzenia choroby otępiennej u kogoś z bliskich osób wymagana jest pogłębiona diagnostyka specjalistyczna.

Więcej na temat amnezji dowiesz się TUTAJ

Wszystko zależy od przyczyny, która spowodowała uszkodzenie mózgu oraz od stopnia jego uszkodzenia. W przypadku chorób pierwotnie zwyrodnieniowym najczęściej trzeba się liczyć z postępującym charakterem choroby i nasilającą się niepełnosprawnością osoby nią dotkniętej. Nie dysponujemy w tym przypadku satysfakcjonującymi możliwościami terapeutycznymi.